Lịch sử Hungary: Chữ thập Thượng phụ của Thánh Stephen

Quốc huy Hungary

Huy hiệu của Hungary tượng trưng cho một vùng lãnh thổ gồm sông ngòi, rừng núi bao la rộng lớn và được bảo hộ bởi Giáo hội Thiên Chúa giáo, bắt nguồn từ dòng dõi vua chúa đầu tiên khai sinh ra Hungary: triều đại Arpad.

(maphill.com)

Hungary là quốc gia không giáp biển thuộc khu vực Trung Âu. Sau khi Đế chế Tây La Mã sụp đổ trước sự xâm nhập của các bộ tộc German, nhiều dân tộc khác nhau đã di chuyển đến châu Âu sinh sống. Một trong số sớm nhất đó là người Hung, những người đã xây dựng hẳn một đế chế hùng mạnh tại châu Âu với vị thủ lĩnh nổi tiếng Attila. Attila được gọi là ‘Ngọn roi của Thượng đế’ hoặc ‘Tai họa của trời’ (fléau de dieu), là Thiền Vu của Đế quốc Hung từ năm 434. Ông đã tạo dựng một đế chế của người Hung trải dài từ Đức đến sông Ural, rồi từ sông Danube tới biển Baltic. Đối với nền văn minh phương Tây, vị vua kiệt xuất của Hung Nô này hiện thân cho sự hủy diệt.

‘Ngọn roi của Thượng đế’, Attila (civilization.wikia.com)

Quận công Arpad (aviewoncities.com)

Sau khi đế chế của người Hung suy tàn, vào khoảng năm 560, người Avar thành lập nước Avar Khaganate hùng mạnh, chinh phục các dân tộc láng giềng. Đất nước này sau đó bị suy yếu bởi những cuộc chinh chiến liên miên rồi kết thúc sự tồn tại khi người Frank dưới sự lãnh đạo của Charlemagne tiến vào chinh phục từ phía Tây và người Bulgaria dưới sự lãnh đạo của Krum uy hiếp từ phía Đông.

Đất nước Hungary đã được thành lập vào khoảng thế kỷ thứ 9 dưới sự lãnh đạo của một thủ lĩnh người Magyar là Quận công Arpad. Năm 1000, cháu trai của Arpad là vua Stephen I đăng quang với chiếc vương miện được gửi đến từ Giáo hoàng, từ đó Stephen I cải đạo cả đất nước sang đạo Thiên Chúa, đồng thời mở rộng lãnh thổ và dân cư.

Thánh Stephen I  (civilization-v-customisation.wikia.com)

Tới thế kỷ 12, Vương quốc Hungary đã trở thành một trong những trung tâm kinh tế, văn hóa quan trọng của phương Tây. Sau đó, vua Charles Robert (Charles I), người có họ ngoại với Arpad đã lên ngôi và trở thành vị vua đầu tiên của triều đại Angevin, đưa Hungary vươn đến thời đại hoàng kim vào thế kỷ thứ 15.

Vua Charles I (wikipedia.org)

Thế kỷ 16, Hungary bước vào một giai đoạn hỗn loạn kéo dài: bị Đế chế Ottoman chiếm đóng trong hơn 150 năm (1541–1699), sau đó chịu sự cai trị của dòng họ Habsburg và trở thành một phần của Đế quốc Áo – Hung năm 1867, gồm 2 phần là Áo và Hungary, mỗi nước có chính phủ và các chính sách quân sự, đối ngoại riêng biệt với nhau.

Trong Chiến tranh thế giới I, Áo – Hung chiến đấu bên phe Liên minh Trung tâm của Đế chế Đức, Bulgaria và Đế chế Ottoman. Những khó khăn về kinh tế, các thất bại quân sự cũng như sự bất mãn của người dân đã khiến Đế quốc Áo-Hung sụp đổ hoàn toàn vào năm 1918, trên cơ sở đó hình thành các quốc gia mới là Áo, Tiệp Khắc và Hungary.

Quốc huy Hungary (wikipedia.org)

Quốc huy và cũng là biểu tượng quốc gia của Hungary ngày nay gồm 2 phần:

• Bên trái là biểu tượng 4 dải sọc Arpad, tượng trưng cho 4 dòng sông tại Hungary: Danube, Tisza, Drava và Szava.

• Bên phải là biểu tượng chữ thập Thượng phụ màu trắng , đứng trên một vương miện và đặt giữa biểu tượng 3 ngọn núi màu xanh, tượng trưng cho 3 dãy núi Tatra, Matra và Fatra.

Về tổng thể, huy hiệu này tượng trưng cho lãnh thổ rộng lớn của vương quốc Hungary xưa kia (ngày nay bao gồm các nước  Áo, Bosnia and Herzegovina, Croatia, Hungary, Ba Lan, Romania, Serbia, Slovakia, Slovenia và Ukraine) được bảo trợ bởi Giáo hội Thiên Chúa giáo.

Bản đồ Vương quốc Hungary năm 1200 (euratlas.net)

Huy hiệu triều đại Arpad

4 dải sọc trắng và đỏ xen kẽ là biểu tượng của triều đại Arpad, triều đại của những vì vua Hungary đầu tiên, từ năm 1000-1301, và huy hiệu này lần đâu tiên sử dụng bởi vua Emeric vào năm 1202.

Vua Emeric (hoặc Henry, Imre), là vua của Hungary từ năm 1196 đến 1204. Năm 1184, cha của Emeric là Béla III, phong vương cho ông, giao cho ông trọng trách cai trị Croatia và Dalmatia năm 1195. Sau đó Emeric trở thành vua của Hungary sau khi cha mình qua đời. Ông là vị vua Hungary đầu tiên sử dụng dải sọc Arpad làm huy hiệu, từ đó các vua chúa Hungary khi lên ngôi đều sử dụng biểu tượng này để tượng trưng cho sự thừa kế ngai vàng của họ là hợp pháp.

Biểu tượng sọc Arpad trên huy hiệu của vua Emeric (wikipedia.org)

4 sọc trắng tượng trưng cho 4 dòng sông tại Hungary: Danube, Tisza, Drava và Sava được gọi là ‘4 dòng sông bạc‘:

• Sông Danube là sông dài thứ 2 ở châu Âu, dài 2850 km (sau sông Volga ở Nga). Sông bắt nguồn từ vùng Rừng Đen của Đức, chảy từ Bắc xuống Nam xuyên qua vùng trung tâm Hungary.

Dòng Danube chảy qua thủ đô Budapest của Hungary (denese.mk)

• Sông Tisza bắt nguồn từ Ukraina, đánh dấu biên giới giữa Slovakia và Hungary, chảy qua Hungary và đổ vào sông Danube ở bắc Serbia (Vojvodina). Con sông cũng hình thành nên một phần biên giới giữa Hungary và Ukraina, Serbia.

Sông Tisza (pinterest.fr)

• Sông Drava dài 749 km, là một trong những nhánh dài nhất sông đổ vào dòng Danube. Bắt nguồn từ Ý, sông chảy theo hướng Đông qua Áo, Slovenia, Croatia và tạo thành một biên giới tự nhiên giữa Croatia và Hungary trước khi đổ vào dòng Danube gần Osijek.

Sông Drava (britannica.com)

• Sông Sava là một nhánh bên phải của dòng Danube, chảy qua Slovenia, Croatia dọc theo biên giới phía Bắc của Bosnia và Herzegovina, đến Serbia, đổ vào sông Danube tại Belgrade. Sông Sava tạo thành biên giới phía Bắc của bán đảo Balkan và rìa phía Nam của đồng bằng Pannonia.

Bản đồ sông ngòi ở Hungary (wiki-zero.com)

3 đỉnh núi

3 đỉnh núi (wikipedia.org)(wikipedia.org)

Lời giải nghĩa cổ xưa và phổ biến nhất cho hình ảnh chống đỡ chữ thập Thượng phụ cho rằng hình ảnh này là 3 đỉnh núi Tatra, Matra và Fatra, tượng trưng cho vùng núi phía Bắc của Vương quốc Hungary, bao gồm cả lãnh thổ Slovakia ngày nay, nên 2 ngọn Tatra và Fatra hiện nay thật ra nằm trong lãnh thổ của Slovakia. Hình ảnh này lần đầu tiên được thêm vào bên dưới chữ thập Thượng phụ bởi vua Wenceslaus III của Bohemia, vua của Hungary nhưng là một người Bohemia thuộc dòng họ Premyslid.

Khu vực ngọn Fatra – Tatra (wikiwand.com)

Chữ thập Thượng phụ

Vua – Thánh Stephen I (pinterest.com)

Biểu tượng chữ thập Thượng phụ này được Giáo hoàng Sylvester II trao cho Vua Stephen I cùng với vương miện vua của người Magyar như là dấu hiệu của sự tuân phục Giáo hoàng của vương quốc Hungary.

Mỗi quốc gia đều có riêng cho mình một vị anh hùng dân tộc, đối với Hungary, đó là Stephen I – vị vua đầu tiên của Hungary. Ông được xem là nhân vật quan trọng nhất trong lịch sử của Hungary. Trong thời gian trị vì của mình, vua Stephen I đã mang lại hòa bình và thịnh vượng cho Hungary bằng cách mang Kitô giáo đến đất nước này và thiết lập bộ luật ổn định, lâu dài. Vào năm 1083, Stephen I được phong thánh bởi những điều tốt đẹp ông đã làm khi còn sống, và ngày nay trở thành một vị thánh rất nổi tiếng tại Hungary và các khu vực lân cận. Ngày 20/8 hàng năm là ngày kỉ niệm của thánh Stephen và cũng là ngày tưởng niệm sự thành lập đất nước.

Vua Stephen I nhận vương miện từ Giáo hoàng Sylvester II (wikipedia.org)

Biểu tượng chữ thập Thượng phụ có từ đế chế Đông La Mã Byzantine, được mang tới vùng này bởi 2 anh em Thánh Cyril và Methodius, 2 nhà truyền giáo Chính thống giáo Đông phương từ Đế chế Byzantine vào thế kỷ thứ 9. Các đóng góp của Thánh Cyril và Methodius đã ảnh hưởng lên sự phát triển văn hóa của tất cả các sắc dân Slav, vì vậy 2 ông được tôn vinh là Thánh trong Chính thống giáo. 2 ông đã sáng chế ra bảng chữ cái Cyrillic, hệ thống chữ viết đầu tiên cho tiếng Slav Giáo hội Cổ, hệ thống chữ này còn được người Nga và Bulgari sử dụng đến ngày nay.

Chữ thập Thượng phụ (wikipedia.org)

Khác với chữ thập Kitô giáo, ý nghĩa biểu tượng của chữ thập Thượng phụ không được hiểu rõ. Một cách giải thích cho rằng gạch ngang đầu tiên tượng trưng cho quyền năng vĩnh cửu của Chúa và gạch ngang thứ 2 tượng trưng cho quyền lực gắn với Giáo hội của các hoàng đế Byzantine.

Một cách hiểu khác cho rằng chữ thập đầu tiên tượng trưng cho cái chết của Chúa Jesus và chữ thập thứ 2 tượng trưng cho phép màu phục sinh của Ngài. Vào thế kỷ thứ 9 tại Đế chế Đông La Mã Byzantine, chữ thập Thượng phụ là một biểu tượng chính trị được các giáo sỹ và nhà truyền giáo sử dụng.

2 anh em thánh Cyril và Methodius (pinterest.com)

Trở thành biểu tượng quốc gia

Vua Béla III (chilonas.com)

Biểu tượng chữ thập Thượng phụ được sử dụng như một biểu tượng quốc gia lần đầu tiên bởi vua Béla III (cha của vua Emeric) vào khoảng năm 1189, như là biểu tượng của hoàng gia Hungary.

Béla III từng là vua của cả Hungary và Croatia từ năm 1172-1196. Ông là một trong những vị vua quyền lực nhất Hungary và cũng là một trong những chính khách giàu có nhất châu Âu lúc bấy giờ. Ông từng ủng hộ đoàn thập tự chinh của Hoàng đế La Mã thần thánh Frederick I hành quân qua Hungary và bán đảo Balkan trong cuộc Thập tự chinh thứ 3. Béla III chọn biểu tượng chữ thập Thượng phụ vì đây là một biểu tượng của Thiên Chúa giáo và cũng là biểu tượng lâu đời nhất trong vương quốc.

Từ thế kỷ 14 trở đi, biểu tượng chữ thập Thượng phụ đã được sử dụng như biểu tượng của phần phía Bắc của vương quốc Hungary (bao gồm Slovakia ngày nay và Đông Bắc Hungary) cũng như là biểu tượng của vua chúa Hungary.

Từ năm 1526, khi dòng họ Habsburg trở thành vua của Vương quốc Hungary, cũng là lúc quốc huy của Hungary bắt đầu hợp nhất 2 biểu tượng ‘4 sọc trắng Arpad’ và ‘chữ thập Thượng phụ’ như ngày nay.

Quốc huy Hungary ngày nay (wikipedia.org)

Từng là phần phía Bắc của vương quốc Hungary, nên sau ngày Slovakia tách ra khỏi Tiệp Khắc cùng với Cộng hòa Czech vào năm 1993, nước này đã chọn quốc huy gần giống y như của Hungary.

Quốc huy Slovakia (wikipedia.org)

Về màu sắc, Slovakia muốn huy hiệu của mình mang 3 màu truyền thống đỏ-trắng-xanh lam nên việc họ cần làm chỉ là đổi màu của hình ảnh 3 ngọn núi Tatra, Matra và Fatra từ xanh lá sang xanh lam. Một cách giải nghĩa hiện đại của phông nền màu đỏ cho rằng đó là màu của máu dân tộc Slovak đã hy sinh chống lại sự đồng hóa của người Magyar (Hungary).

Nguồn:

https://vi.wikipedia.org/wiki/Hungary

https://en.wikipedia.org/wiki/Emeric,_King_of_Hungary

https://en.wikipedia.org/wiki/%C3%81rp%C3%A1d_stripes

https://en.wikipedia.org/wiki/Coat_of_arms_of_Hungary

https://en.wikipedia.org/wiki/Coat_of_arms_of_Slovakia

https://en.wikipedia.org/wiki/Stephen_I_of_Hungary

https://en.wikipedia.org/wiki/B%C3%A9la_III_of_Hungary